Van Gogh - Wpływ Vincenta Na Sztukę w Niemczech

W oparciu o pionierską wystawę zatytułowaną „Making Van Gogh”, którą można oglądać w Muzeum Städel do 16 lutego 2020 r., uważamy za słuszne nazywać Vincenta van Gogha „Ojcem ekspresjonizmu”. Bez wątpienia ta spektakularna prezentacja 50 obrazów (i dodatkowych prac na papierze) van Gogha idzie jeszcze dalej, co jest wiarygodnym argumentem, że Holendra, którego kariera artystyczna trwała nie dłużej niż dekadę, należy uznać za najbardziej wpływową postać w niemieckiej sztuce współczesnej.

Wierzby o Zachodzie Słońca" Vincent van Gogh.

“Wierzby o Zachodzie Słońca,” po lewej, autorswta van Gogh. Städel Muzeum, po środku. Świeżo odnowione Stare Miasto we Frankfurcie, po prawej.

Miasto Frankfurt jest często opisywane w niepochlebny sposób. Popularny przewodnik turystyczny „Frommer’s Germany” stwierdza: „Dla wielu turystów pierwsza wizyta w Niemczech zaczyna się w tym mieście, ponieważ lotnisko we Frankfurcie jest głównym, międzynarodowym hubem w kraju. Szkoda, bo chociaż są tu skarby kulturowe i finansowe, samo miasto nie zapada szczególnie w pamięć”.

Widok na rzekę Men z Muzeum Städel we Frankfurcie.

Z całym szacunkiem, ale nie zgadzamy się z Frommerem. „Making Van Gogh” należy do najlepszych pokazów sztuki prezentowanych w tym czasie w Europie, a Städel, doskonale położony nad brzegiem rzeki Men, obok szeregu „pamiętnych” topoli, jest historycznie najbardziej odpowiednią instytucją do organizacji tego typu wystawy.

van Gogh’s “The Parsonage Garden at Neunen in Winter”

Po lewej: topole przed Städel Museum.
Po prawej: Vincent van Gogh ” Ogród Parsonage w Neunen w zimie .”

Ten niezwykły pokaz zaczyna się, jak można się spodziewać, od dwóch typowych dzieł sztuki wykonanych w 1884 roku przez Vincenta van Gogha: „Ogród Parsonage w Neunen w Zimie” z Muzeum Szepmuveszeti w Budapeszcie oraz „Sadzenie Ziemniaków” z Muzeum von der Heydta, Wuppertal. Jak wiadomo, do lutego 1886 r. Vincent opuścił dzisiejszą Holandię i Belgię, aby przenieść się do Paryża i zamieszkać u swojego brata Theo. Ponieważ Theo pracował jako sprzedawca dzieł sztuki, Vincent został szybko przedstawiony młodszym członkom różnych awangardowych ruchów, takich jak Puentyliści prowadzeni przez Georgesa Seurata i Paula Signaca, Cloisonnists (Émile Bernard, Paul Sérusier i Paul Gauguin), uznani Impresjoniści: Camille Pissarro i Armand Guillaumin oraz innym znanym osobistościom, takim jak Henri de Toulouse-Lautrec, który został dobrym przyjacielem Vincenta.

Vincent Van Gogh, “Sadzenie Ziemniaków” (1884).

Van Gogh w Paryżu

Podczas swojego pobytu w Paryżu van Gogh zmienił swoją mroczną, ponurą paletę na bardziej eksperymentalne kolory. Mimo, że początkujący artyści zwyczajowo stali się uczniami odnoszącego sukcesy malarza, van Gogh uczył się przede wszystkim od artystów, których poznał i z którymi się zaprzyjaźnił. Dla niektórych malarzy, takich jak Emile Bernard, van Gogh stał się postacią ojca. „Kiedy wyszedł ze sklepu”, pisał Bernard, „swoim wysokim, szerokim czołem był tak uderzający, że prawie się przestraszyłem, ale wkrótce zaprzyjaźniliśmy się”. Van Gogh odczuł gorączkowe życie Paryża i na początku 1888 r. przeniósł się na południe, do Arles. Choć tęsknił za intelektualnym kontaktem z przyjaciółmi, czas van Gogha w stolicy Francji, a następnie na południu doprowadził do wyjątkowego stylu charakteryzującego się silnymi konturami, portretami z psychologiczną głębią, malarskimi pociągnięciami pędzla i odważnymi, wyrazistymi kolorami. W tym momencie „Making Van Gogh” przenosi widza ze znanego doświadczenia van Gogha polegającego na pokazywaniu obrazów Vincenta wyłącznie w sztuce francuskiej w bardziej oryginalną podróż wizualną: eksplorację dziedzictwa Vincenta van Gogha i jego wpływu na niemiecki ekspresjonizm i modernizm.

Upper row: “House by the Woods,” 1908, by Emil Nolde (left) and “The Poplars at Saint-Rémy,” 1889, by van Gogh (right).
Lower row: “Landscape in Dangast,” 1908, by Erich Heckel (left) and “River Landscape,” 1907, by Max Pechstein (right).

Van Gogh & Die Brücke

Członkowie Die Brücke (The Bridge), stowarzyszenia malarzy utworzonego w 1905 roku w Dreźnie, byli zafascynowani motywami van Gogha, które przyjęli. Stwierdzili, że technika Vincenta polegająca na nakładaniu grubych warstw czystych odcieni bezpośrednio z tuby na płótno umocniła styl każdego z nich. W latach 80. XIX wieku, kiedy van Gogh nauczył się malować, akademie sztuki instruowały malarzy, aby nigdy nie pozostawiali widocznych pociągnięć pędzla na płótnie. Podobnie jak van Gogh łamał konwencje swoich czasów, standardy malarstwa nauczane w niemieckich akademiach zostały odrzucone przez członków Die Brücke, w których skład wchodzili: Karl Schmidt-Rottluff, Ernst Ludwig Kirchner, Erich Heckel, Max Pechstein, Emil Nolde i Otto Mueller.

Po obejrzeniu oryginalnych obrazów van Gogha na wystawie w Dreźnie członkowie Die Brücke poczuli się wolni, uprościli swoje formy i zastosowali mocne, kontrastujące kolory na swoich płótnach. Członkowie założyciele byli tak zainspirowani van Gogha, że Emil Nolde żartobliwie zasugerował, że powinni się nazywać „van Goghiana” zamiast Die Brücke.

Po lewej: “Kobieta z Murnau,” portret Rosalii Leiss autorstwa Gabriele Münter (1909).
Po prawej: portret porucznika Milliet (1888) zatytuowany “Portret Millieta, podporucznika żuawów” autorstwa Vincenta van Gogh.

W 1908 roku Städel stał się jednym z pierwszych muzeów, które kupiły dzieła van Gogha, zdobywając dwa dzieła. W 1911 r. malarze z Die Brücke poszli swoją indywidualną drogą, ale dzieło van Gogha nadal wywoływało sensację poza Dreznem i Berlinem, i „Portret doktora Gacheta” Vincenta z 1890 r. wszedł do kolekcji Muzeum Städel. Van Gogh, 20 lat po śmierci, stanowił zarówno inspirację dla nowego pokolenia młodych niemieckich artystów, takich jak Gabriele Münterm jak i objawienie dla malarzy-imigrantów wkraczających do niemieckiego świata sztuki.

Village in Bavaria circa 1907 by Alexej von Jawlensky

Z lewej: “Wioska w Bawarii” (około 1907), Alexej von Jawlensky.
Z prawej: “Żniwa w Prowansji” 1888, van Gogh.

Van Gogh & Der Blaue Reiter

Emigranci do Niemiec, w tym Marianne von Werefkin, Aleksiej von Jawlensky i Wassily Kandinsky z Rosji, współpracowali z Münterem i innymi niemieckimi artystami, tworząc grupę Der Blaue Reiter (Błękitny Jeździec), działającą w Monachium w latach 1911–1914. Jawlensky i Kandinsky znaleźli inspirację w częstym używaniu przez Vincenta krótszych i dłuższych pociągnięć pędzla, oraz w jego nacisku na ich kierunek.

“Vegetable Fields” from 1911 by August Macke

White Cottages at Saintes-Maries, 1888, by van Gogh.

Z lewej: “Pola Warzywne” z roku 1911, aut. August Macke.
Z prawej: “Trzy białe chaty w Saintes-Maries” (1888), Vincent van Gogh.

Wystawa łączy 50 obrazów van Gogha z 70 dziełami artystów mieszkających w Niemczech w pierwszej połowie XX wieku. „Pola Warzywne” Augusta Macke’a, członka Der Blaue Reiter, pokazuje ścieżki przecinające się po przekątnej – motyw użyty przez van Gogha w jego krajobrazach stworzonych w Arles i Auvers-sur-Oise.

Podobnie jak Pechstein, Nolde, Heckel i Schmidt-Rottluff w Der Brücke podziwiali dobrze uporządkowaną strukturę leżącą u podstaw dzieła van Gogha oraz jego metodę nakładania farby z tubek, wyraźnie widzimy, jak artyści z Der Blaue Reiter: Macke, Münter, Kandinsky i Franz Marc nauczyli się z rytmicznego rozkładu kolorów Vincenta.

“Autumn in Bavaria,” 1908, by Wassily Kandinsky.

Po lewej: “Jesień w Bawarii” 1908, Wassily Kandinsky.
Po prawej: 1887 “Autoportret”, Vincent van Gogh.

Dodatkowe wspaniałe dzieła Pauli Modersohn-Becker, Otto Dix i Maxa Beckmanna świadczą o głębokim wpływie van Gogha, który zmarł 29 lipca 1890 r. W Niemczech obrazy i historia życia van Gogha wzbudziły długofalowe zainteresowanie opinii publicznej, a do 1914 r. około 150 jego prac znajdowało się w publicznych i prywatnych kolekcjach sztuki niemieckiej. W liście z 2 sierpnia 1890 r. Émile Bernard napisał: „Nasz drogi przyjaciel Vincent zmarł cztery dni temu. W końcu zmarł w poniedziałek wieczorem, nadal paląc fajkę, której nie chciał puścić, wyjaśniając, że jego samobójstwo było absolutnie celowe, i że zrobił to w pełni świadomie. Wiesz, jak bardzo go kochałem, i możesz sobie wyobrazić, jak bardzo płakałem. ”

“Tower in the Park” (1910) by Karl Schmidt-Rottluff

Po lewej: “Wieża w Parku” (1910), Karl Schmidt-Rottluff.
Z prawej: “Aleja koło Arles,” 1888, Vincent van Gogh.

Zachęcamy do obejrzenia „Making Van Gogh” we Frankfurcie. Dzięki „Autoportretowi” van Gogha wypożyczonemu z Art Institute of Chicago, licznym obrazom z muzeum Kröller-Müller w Otterlo i dziełom sztuki z najlepszych kolekcji w Niemczech, jest to wyjątkowo rzadka okazja, aby zobaczyć znaczenie van Gogha w bogatym kontekście niemieckiej historii sztuki.

Obraz z Muzeum Städel odwiedza Paryż.

Dzieła z Art Institute of Chicago (po lewej) & Moscow’s Pushkin State Museum (środek), oraz “Muzycy w Teatrze” z Städel (po prawej), możecie teraz zobaczyć w Musée d’Orsay w Paryżu.

Jako postscriptum do tego artykułu, zwróć uwagę, że piękny obraz olejny Edgara Degas z 1872 roku z kolekcji Muzeum Städel jest obecnie wyświetlany w Paryżu. Musée d’Orsay prezentuje „Degas w operze” od 24 września 2019 r. do 19 stycznia 2020 r. Możesz zobaczyć dodatkowe zdjęcia dotyczące wystawy Degas w naszym artykule zatytułowanym „Paryskie portrety — przegląd 4 wystaw w Paryżu”.

Od teraz możesz nas znaleźć także na facebooku i innych mediach społecznościowych. Aby przejść do naszego profilu wystarczy kliknąć ikonkę w lewym dolnym roku strony. Czekamy na Ciebie!